تدبر در قرآن از دیدگاه قرآن و روایات

رسول اکرم در خطبه غدیریه :
مردم در قرآن تدبر کنید و آیاتش را بفهمید و به محکماتش بنگرید و از متشابهاتش پیروی مکنید. (طبرسی / ۱۹۶۶)

*امیرالمومنین علی در وصیت به پسرشان محمد بن حنفیه فرمود:
عزیزم پندهای حکیمان را بپذیر، و در احکامشان تدبر کن، و بیش از سایر مردم اوامر خود را به کار بند و افزون از سایر مردم از ارتکاب آن چه نهی کرده ای خودداری کن. (ابن ابویه، ج ۶، ۳۲۷)

*رسول مکرم اسلام خطاب به فردی که خواستار سفارش از آن حضرت بود فرمودند: پس به درستی که تو را سفارش می کنم هنگامی که تصمیم به کاری گرفتی پس در سرانجام آن تدبر کن پس اگر عاقبت آن صلاح هست پس به آن مبادرت نما و اگر عاقبت آن گمراهی است از انجام آن خودداری کن. (کلینی، ج ۸، ص ۱۵۰)

افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها
آیا به آیات قرآن نمی اندشند ؟ یا ( مگر ) بر دلهایشان قفلهایی نهاده شده است ؟ ( محمد / ۲۴)

افلا یتدبرون القرآن و لوکان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا
آیا در (معانی) قرآن نمی اندیشند؟ اگر از جانب غیر خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیاری می‌یافتند (نساء / ۸۲)

امیرالمونین در خطبه قاصعه فرمود:
و در احوال گذشتگان پیش از خود بنگرید، مردی که با ایمان بود چه سان به سر بردند؟ و چگونه آنان را آزمودند؟ (نهج البلاغه، خطبه ۲۱۸)

از امام صادق علیه السلام:
در ادعیه‌ی شروع قرائت قرآن آمده است: و قرائتم را قرائتی که در آن تدبر نیست قرار مده بلکه مرا به گونه‌ای قرار ده که در آیاتنش و احکامش تدبر کنم. (ابن طاوس/ ج ۱، ص ۲۳۲)

امیرالمومنین علی علیه السلام:
آگاه باشید هیچ خیری در قرائتی که درآن تدبر نباشد نیست، آگاه باشید هیچ خیری در عبادتی که فهمی در آن نباشد نیست .(کلینی/ ج ۱/۳۶)

افلم یدبر القول ام جاءهم ما لم یات آباءهم الاولین
آیا در (عظمت) این سخن نیندیشیده اند، یا چیزی برای آنان آمده که برای پدران پیشین آنها نیامده است؟ (المومنون، ۶۸)
کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر الوالالباب
(این) کتابی مبارک است که آن را به سوی تو نازل کرده ایم تا در (باره) آیات آن بیندیشند، و خردمندان پند گیرند. (ص/ ۲۹)