تفاوت تمام و کمال و ظرافت معنایی آن در آیات نورانی قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

الیوم اکملت لکم دینکم

و اتممت علیکم نعمتی

و رضیت لکم الاسلام دینا

چه آیات زیبایی!

در زبان عربی ، ما دو کلمه داریم نزدیک به یکدیگر ، ولی نه عین یکدیگر یکی کلمه ی کمال است و دیگری کلمه ی تمام و در مقابل هر دو کلمه گفته ناقص .اگر فرق این دو را بیان نکنیم نمی توانیم بحثمان را شروع کنیم . تمام در جایی گفته می شود که یک شی ء همه آنچه که برای اصل وجودشان لازم هست به وجود آمده باشد ، یعنی اگر بعضی از چیزها به وجود نیاید ، اصلا در ماهیت خودش ناقص است ، این خودش به وجود نیامده ، نیمی از او به وجود آمده است . ولی ” کمال ” در جایی است که یک شی ءبعد از آنکه تمام هست ، باز یک درجه بالاتر می تواند داشته باشد و از آن درجه بالاتر هم می تواند داشته باشد ، اگر این کمال نباشد ، خودش هست اگر این کمال اضافه شود به آن شی ء ، یک درجه می رود بالاتر ، کمال را در جهت عمودی بیان

می کند و تمام را در جهت افقی ، یعنی شی ء در جهت افقی وقتی به نهایت برسد می گویند تمام شد و اگر در جهت عمودی حرکت کند ، به آن می گویند کمال .

به این مثال دقت کنید :می گویند عقل فلان شخص کامل شده ، قبلا هم عقل داشت ، اما حالا یک درجه عقلش آمده بالا، مساله انسان کامل معنایش این است که یک انسان تمام داریم در مقابل انسانی که ازنظر افقی ناتمام است … ) ولی انسان می تواند کامل باشد ، کامل تر و کامل تر باشد تا به آن حد نهایی ، زمانی که از آن بالاتر دیگر انسان وجود ندارد ، آن را می گوییم انسان کامل …

در زبان عربی دو کلمه نزدیک به یکدیگر داریم و ضد این دو کلمه یک کلمه است ، یعنی آن کلمه گاهی در ضد این به کار می رود و گاهی در ضد آن در فارسی حتی خود آن دو کلمه را هم نداریم ، یعنی به جای آن دو کلمه فقط یک کلمه داریم ، آن دو کلمه ی عربی یکی “کمال ” است و دیگری ” تمام “

گاهی در عربی ” کامل ” گفته می شود و گاهی ” تمام ” در مقابل هر دو ناقص گفته می شود ،این کمال است و آن ناقص ، این تمام است و آن دیگری ناقص .

در آیه ” الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی ” امروز دین شما را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را برشما تمام کردم نفرمودند ” اتممت علیکم دینکم ” و همچنین نفرمودند ” اکملت لکم نعمتی ” ، می گویند اگر چنین بود از نظر دستور زبان درست نبود.